زیست‌محیطی، کمیسیون، رئیس، مجلس، کمیته، جمهورتحقیق با موضوعدرباره :
ارتقاء جایگاه توسعه پایدار در ساختار سازمان ملل
PK52
در فاز نخست می‌توان گفت در کشور در صورت احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، تشکیلات توسعه پایدار حتما در سطوح عالی آن تعبیه شود.
ضرورت تعبیه ساختاری توسعه پایدار در کشور
PK53
در مجلس حتماً کمیسیون توسعه پایدار شکل گیرد و به صورت فعال نقش آفرینی کند.
ضرورت شکل‌گیری کمیسیون توسعه پایدار در قوه مقننه
PK54
کمیته ملی توسعه پایدار کشور زاییده شورای عالی محیط زیست است.
توسعه پایدار ذیل محیط زیست در ساختار فعلی
PK55
این کمیته یک نقش فرادستگاهی دارد و چنین الگویی برای سیاستگذاری کلان زیست‌محیطی در کشور مناسب‌تر است.
فرابخشی بودن کمیته ملی توسعه پایدار
PK56
در حال حاضر نیز معاون رئیس جمهور به نیابت از رئیس جمهور ریاست این کمیته را به عهده دارد.
ریاست معاون رئیس جمهور بر کمیته ملی
PK57
معاون رئیس جمهور نه به عنوان رئیس سازمان محیط زیست بلکه به نیابت از شخص رئیس جمهور
رئیس جمهور، رئیس واقعی کمیته ملی
PK58
چرا که همانطور که گفته شد مباحث توسعه پایدار بسیار گسترده‌تر از حوزه وظایف و اختیارات سازمان حفاظت از محیط زیست است.
توسعه پایدار، فراتر از سازمان محیط زیست
PK59
باید در خود متن قوانینی که مجلس یا آیین‌نامه‌هایی که سازمان محیط زیست تدوین می‌شود مکانیسم‌های نظارتی و راهکارهای بازدارنده پیش‌بینی شود
ضرورت تدبیر راهکارهای بازدارنده در متن قوانین
PK60
که به عنوان مثال در صورت تخطّی قوه قضاییه چگونه ورود پیدا کند و چه مجازاتی دارد و چه نهادهایی پاسخگو باشند؟
ضرورت ورود قوه قضاییه در مسائل نظارتی
PK61
موضوع مهم‌تر در خصوص راهکارهای نظارتی، تدوین شاخص‌های پایداری ذیل الگوی ملی توسعه پایدار است
تدوین شاخص‌های پایداری، اصل راهبردی در نظارت مستمر
PK62
که در صورت مشخص شدن این شاخص‌های پایداری به عنوان مثال در آب، هوا و خاک بر اساس همان شاخص‌ها گزارش‌هایی تدوین شود.
تدوین شاخص‌های پایداری، اصل راهبردی در نظارت مستمر
PK63
البته باید سازمان یا سازمان‌هایی مسئول پایش و ارائه گزارش این شاخص‌ها باشند.
نقش سازمان در پایش مستمر شاخص‌ها
PK64
ما در سطح جهانی شاخص EPI (Environment Performance Index) را داریم که در حال حاضر نیز کشور ما و تمامی کشورها را با همین شاخص رتبه‌بندی می‌کنند و در دنیا چنین نظارتی وجود دارد.
وجود شاخص‌های پایداری در سطح جهانی
PK65
مشابه این کار را باید در ایران نیز انجام دهیم.
ضرورت طراحی شاخص‌های پایداری در کشور
PK66
البته در برنامه پنجم توسعه پیش‌بینی شده است که مجمع تشخیص مصلحت نظام شاخص‌های پایداری را باید تدوین کند.
نقش مجمع تشخیص در تدوین شاخص‌ها
PK67
گزارش مستخرج از این شاخص‌ها می‌شود گزارش سالیانه نظارتی کشور که در حال حرکت به سمت پایداری هستیم یا ناپایداری.
اهمیت ارائه گزارش‌های سالیانه شاخص‌محور
PK68
البته این شاخص‌ها را مجمع تشخیص مصلحت نظام باید پس از تدوین و تصویب به دستگاه‌ها ابلاغ کند.
ضرورت اطلاع‌رسانی همه جانبه شاخص‌ها
PK69
توسعه پایدار باید در موضوعات تجدید ساختار دستگاه‌های دولتی لحاظ شود.
اهمیت لحاظ نقش توسعه پایدار در بازطراحی‌ها
PK70
به نظر می‌رسد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور باید نقش هر کدام از بازیگران متعدّد زیست‌محیطی در فرآیند تدوین سیاست‌های زیست‌محیطی را مشخص و ابلاغ نماید.
نقش محوری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در رفع ابهامات نقش‌های بازیگران زیست‌محیطی
در نتیجه انجام مصاحبه یازدهم، علاوه بر تکرار برخی مفاهیم مصاحبه‌های پیشین، در مجموع 4 مفهوم جدید در نتیجه کدگذاری باز نکات کلیدی به شرح جدول زیر ظهور یافت تا تعداد مجموع مفاهیم شکل گرفته تا کنون به 113 مفهوم افزایش یابد.
جدول 4-37: مفاهیم شکل گرفته از کدهای مصاحبه‌ی مورد یازدهم (K)
ردیف
مفاهیم
نشانگر کدها
1
دانش زیست‌محیطی شهروندان
PK68
2
دانش زیست‌محیطی بوروکرات‌ها
PK1, PK19, PK20, PK29
3
گرایش زیست‌محیطی بوروکرات‌ها
PK29
4
ضعف بودجه‌ای سازمان حفاظت محیط زیست
PK32
5
حساسیت ملی زیست‌محیطی
PK40
6
اهمیت نظارت قضایی دادگاه‌ها
PK60
7
اهمیت نظارت تقنینی بر خط مشی‌ها
PK6
8
بی‌تفاوتی رسانه‌ای زیست‌محیطی در کشور
PK68
9
نظارت ضعیف سازمان ملل متحد
PK50, PK51
10
اهمیت استقلال مالی محیط زیست
PK28
11
ابهام در تعریف نقش بازیگران متنوع زیست‌محیطی
PK3, PK5, PK7, PK8, PK9, PK10, PK12, PK13, PK18, PK70
12
ارتقاء ساختار کلان توسعه پایدار
PK49, PK50, PK51, PK52, PK53, PK54, PK69, PK56, PK57
13
اثربخشی بیشتر تصویب اجماعی به اکثریت
PK36, PK37, PK38, PK39, PK40
14
کارکرد وحدت‌بخشی سیاستی شورا
PK17
15
شمول محیط زیست ذیل توسعه پایدار
PK41, PK42, PK43, PK44, PK45, PK46, PK47, PK48, PK58, PK7, PK8, PK18, PK52, PK54
16
عدم تضادّ ماهوی توسعه و پایداری آن
PK39
17
اهمیت رویکرد فرابخشی دولتمردان
PK25, PK26, PK27, PK55, PK44, PK47, PK39
18
تأخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در بررسی سند ملّی
PK11
19
اهمیت تدوین سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه
PK16
20
تأثیر توسعه دیپلماسی زیست‌محیطی
PK4, PK27
21
نقش کلیدی سند چشم‌انداز در تدوین
PK15
22
تدوین موفق، پیش‌شرط اجرای موفق
PK31, PK32, PK59, PK38
23
اهمیت نظارت قضایی سازمان بازرسی کلّ کشور
PK60
24
اهمیت ارزیابی‌ها و پیوست های زیست‌محیطی
PK2, PK63, PK65
25
اهمیت مشارکت مردمی سبز
PK21
26
ضعف بدنه مدیریتی در بوروکراسی محیط زیست
PK30
27
اشکال در تلفیق شأن بهره‌برداری و حفاظت کمیسیون کشاورزی
PK53
28
استقلال قو مجریه در تدوین خط مشی‌های اجرایی
PK35
29
کمیسیون کشاورزی، محور تدوین در قوه مقننه
PK53
30
اهمیت رویکرد حامیانه رئیس جمهور
PK56, PK57
31
ضرورت تدبیر سازمان برای هماهنگی و نظارت فراقوه‌ای
PK6
32
تزاحم مدیریت ملّی و محلّی زیست محیطی
PK14
33
رعایت اصل انعطاف‌پذیری در تدوین
PK22, PK23, PK24, PK33, PK34
34
نظام ارزیابی شاخص‌محور، لازمه پایش مستمر
PK61, PK62, PK63, PK64, PK65, PK66, PK67, PK68
مفاهیم خاکستری رنگ در جدول فوق، «مفاهیم جدید» ظهور یافته در مصاحبه دهم می‌باشند. بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل این مصاحبه در نهایت 3 مقوله دیگر تکمیل شدند، به این معنا که گستره تعداد مفاهیم ذیل هر کدام از آنها افزایش یافت. در نتیجه این مصاحبه مقوله جدیدی ظهور نیافت.
جدول4-38: تکمیل مقولات از مفاهیم مصاحبه K
عنوان مقوله تکمیل شده
عنوان مفهوم زیرمجموعه
تصمیم‌گیری زیست‌محیطی
سیاست‌زدگی در تصمیم‌گیری زیست‌محیطی
تسامح در تصمیم‌گیری زیست‌محیطی
تدوین موفق، پیش‌شرط اجرای موفق
اهمیت ارزیابی‌ها و پیوست‌های زیست‌محیطی
استقلال قو مجریه در تدوین خط مشی‌های اجرایی
رویکرد جزئی- تدریجی (قیاسی) تدوین
راهبرد تصمیم‌گیری به صورت کارگروهی
رعایت اصل انعطاف‌پذیری در تدوین
نظام ارزیابی شاخص‌محور، لازمه پایش مستمر
عنوان مقوله تکمیل شده
عنوان مفهوم زیرمجموعه
تصویب خط مشی‌های زیست‌محیطی
ضرورت مشروعیت‌بخشی تقنینی تعهدات بین‌المللی
تأخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در بررسی سند ملّی
به روزرسانی قوانین موجود زیست‌محیطی
اثربخشی بیشتر تصویب اجماعی به اکثریت
عنوان مقوله تکمیل شده
عنوان مفهوم زیرمجموعه
کمیسیون کشاورزی قوه مقنّنه
اهمیت نظارت تقنینی بر خط مشی‌ها
کمیسیون کشاورزی، محور تدوین در قوه مقنّنه
اشکال در تلفیق شأن بهره‌برداری و حفاظت کمیسیون کشاورزی
4-1-12- مطالعه مورد دوازدهم (L)
مصاحبه شونده: (نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه)
جدول 4-39: نکات کلیدی و کدگذاری باز، مطالعه مورد L
ردیف
نکات کلیدی
کدگذاری باز
PL1
از جمله چالش‌های مهم زیست‌محیطی در کشور ما آن است که در یک شرایط جغرافیایی خشکسالی قرار داریم.
شرایط حادّ خشکسالی کشور
PL2
دیگر آنکه فرهنگ‌سازی لازم در میان مردم در این باره انجام نشده است.
فقدان برنامه برای فرهنگ عمومی زیست‌محیطی
PL3
دیگر آنکه که دستگاه‌های دولتی و اجرایی بهای لازم را به موضوع محیط زیست نداده و توجه لازم را نمی‌کنند.
جایگاه پایین محیط زیست نزد مسئولین
PL4
یکی از مشکلات اساسی در مقوله محیط زیست آن است که تعلق محیط زیست به رشته و یا بخش خاصی کاملاً معلوم نیست.
فراحوزه‌ای بودن مقوله محیط زیست
PL5
به عنوان مثال گروه توسعه پایدار و یا گروه نفت و انرژی، کشاورزی، مدیریت، سلامت، روابط بین‌الملل و یا … هر کدام موضوع محیط زیست را متعلق به خود می‌دانند.
فراحوزه‌ای بودن مقوله محیط زیست
PL6
در زمینه اجرا نیز همین‌گونه است که بخش‌ها و دستگاه‌های مختلفی محیط زیست را مربوط به خود می‌دانند و محدوده‌اش مربوط به حوزه‌های مختلف است.
فرابخشی بودن محیط زیست در اجرا
PL7
در مجلس در فصل تدوین و بررسی بودجه در کمیسیون تلفیق بودجه154، محیط زیست و سازمان محیط زیست در کمیته امور عمومی جای می‌گیرد.
جایگاه محیط زیست در کمیسیون تدوین بودجه
PL8
کمیته‌ای که موضوعات بودجه‌ای نهاد ریاست جمهوری و سازمان‌های وابسته به آن در آن کمیته طرح و بررسی می‌شود.
حوزه کاری کمیته تلفیق بودجه در مجلس
PL9
اما در کمیته‌های معمول مجلس شورای اسلامی، گاهی اوقات زیرمجموعه کمیسیون کشاورزی بوده و گاهی اوقات، کمیسیون امور زیربنایی. البته موضوع آن با کشاورزی مرتبط‌تر است.
جایگاه محیط زیست در کمیسیون‌های اصلی
PL10
در خط مشی‌گذاری در دولت، از آنجا که موضوع محیط زیست به دستگاه‌های مختلف مربوط می‌شود، لذا پشتیبانی بخشی از سوی یک وزارتخانه خاص نمی‌شوند.
عدم پشتیبانی خاص از محیط زیست به دلیل فرابخشی بودن آن
PL11
عمده نگاهی که از سوی وزارتخانه‌ها به موضوع محیط زیست وجود دارد، نگاه مانع بودنِ رعایت ملاحظات زیست‌محیطی است.
موانع ذهنی مسئولین در نگاه به محیط زیست
PL12
اگر به ظاهر هم پشتیبانی صورت گیرد اما در باطن نیست چرا که آنرا مانع می‌دانند.
حمایت ظاهری و نه واقعی از محیط زیست
PL13
از نظر کارشناسی به دلیل تدوین سند ملی محیط زیست پیشرفت خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
پیشرفت محسوس به دلیل سند ملّی محیط زیست
PL14
سازمان محیط زیست باید از طریق دولت و رئیس جمهور طرح‌ها و نظرات خود را به قوه مقننه منعکس نماید.
نقش واسط رئیس جمهور بین سازمان و مجلس
PL15
زمانی که دولت برنامه‌های خود را (معمولاً در قالب برنامه‌های پنج‌ساله توسعه) به مجلس ارائه می‌نماید، مشابه کمیسیون تلفیق بودجه، «کمیسیون تلفیق برنامه» تشکیل می‌شود
جایگاه کمیسیون تلفیق برنامه در مجلس
PL16
که مرکب از کمیسیون‌های مختلف است و قاعدتاً موضوع انطباق مفاد زیست‌محیطی با قانون اساسی و یا سایر برنامه‌ها و قوانین توسط این کمیسیون صورت می‌گیرد.
نقش کمیسیون تلفیق برنامه در مجلس
PL17
اما باید گفت که حتی در قوه مقننه جایگاه محیط زیست متناسب با اهمیت محیط زیست در قانون اساسی که یک اصل به خود اختصاص داده است، دیده نشده
عدم برخورداری محیط زیست از جایگاه مطلوب در قوه مقننه
PL18
و آن جایگاه را که باید ندارد.
عدم برخورداری محیط زیست از جایگاه مطلوب در قوه مقننه
PL19
از نظر شعاری آن جایگاه را دارد اما از نظر واقعی و کاربردی خیر.
جایگاه ظاهری و شعاری برای محیط زیست
PL20
دلیل نیز آن است که از محلّ محیط زیست منفعت مستقیمی عاید نماینده مجلس نمی‌شود نه سفر خاصی، نه اعتبارات خاص برای حوزه انتخابیه، نه شکل دادن و توسعه تعاملات بیرونی نمایندگان مجلس و …
عدم توجه نمایندگان به دلیل عدم محسوس بودن منافع و تبعات توجه
PL21
و به عبارت بهتر توجه به ملاحظات محیط زیست برایشان نقد نیست.
ملموس نبودن تبعات توجه نمایندگان به مقوله محیط زیست
PL22
آن‌گونه که سایر کمیسیون‌های مجلس نظیر برنامه و بودجه و روابط بین‌الملل و … برایشان نقد است.
ملموس بودن نسبی سایر موضوعات کمیسیون‌ها
PL23
به نظر من بایستی متخصصین محیط زیست که در دولت بودند به مجلس روند (به عنوان نماینده مردم)
ضرورت ورود کارشناسان محیط زیست به مجلس به عنوان نماینده
PL24
و از این طریق تجربیات زیست‌محیطی خود را به نمایندگان منتقل کنند و این دغدغه را پررنگ سازند.
ضرورت انتقال تجربیات زیست‌محیطی به نمایندگان
PL25
به عنوان مثال زمانی که بنده رئیس سازمان اداری واستخدامی کشور بودم به عنوان یکی از معاونان رئیس جمهور موضوعی را در خصوص تقویت جایگاه نظارتی سازمان بازرسی کل کشور در جلسه‌ای برای وزرا طرح کردم اما آنها رأی ندادند و گفتند چرا تیغ سازمان بازرسی را علیه خودمان تیز کنیم؟
موانع ذهنی مسئولین در نگاه به محیط زیست
PL26
دقیقاً همین نگاه به محیط زیست نیز از طرف دستگاه‌ها وجود دارد.
موانع ذهنی مسئولین در نگاه به محیط زیست
PL27
همانطور که گفته شد
به دلیل آنکه محیط زیست یک موضوع بین بخشی است لذا ک
